KONSTYTUCJA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Obowiązująca Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej jest aktem najwyższej rangi w Polsce. Została uchwalona 2 kwietnia 1997 roku, a weszła w życie 17 października 1997 r. Opiera się na republikańskiej formie rządu i demokratycznych zasadach: jednolitości państwa, zwierzchnictwie narodu, zasadzie demokratycznego państwa prawa, które urzeczywistnia zasady sprawiedliwości społecznej, pozwala tworzyć i funkcjonować partiom politycznym oraz na zrzeszanie się w organizacjach społecznych, wprowadza samorząd terytorialny oraz katalog licznych praw i wolności dla obywateli, statuuje najważniejsze – naczelne organy państwowe, dzieli władzę na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Jest stosowana bezpośrednio, a ochroną porządku prawnego przez nią wprowadzanego zajmują się sądy i trybunały oraz organy kontroli – NIK, RPO, RPD, organy KRRiT, organy NBP i inne.
USTAWA O RZECZNIKU PRAW OBYWATELKSKICH
Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka, i praw obywatela, które są określone w Konstytucji i w innych przepisach powszechnie obowiązujących, zarówno tych polskich jak i międzynarodowych. RPO bada, czy na skutek działania lub zaniechania organów (w tym organów administracji, w szczególności samorządowej), organizacji albo instytucji zobowiązanych do przestrzegania i realizacji wolności człowieka oraz obywatela, nie nastąpiło naruszenie prawa lub zasad współżycia społecznego i sprawiedliwości społecznej. W razie stwierdzenia jednego lub więcej naruszeń tego rodzaju podejmie on stosowne działania. Jest organem naczelnym, niezależnym od innych organów i niezawisłym (podobnie jak sąd, ale z wieloma różnicami – warto sięgnąć do literatury prawa konstytucyjnego) w swojej działalności. Jest z pewnością organem ochrony prawnej. Każdy obywatel powinien poznać zasady działania RPO, zastępców i całego Biura RPO. Trzeba tę ustawę przeczytać.
USTAWA O KONTROLI W ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ
Ustawa o kontroli w administracji rządowej zawiera przepisy ogólne odnoszące się do kontroli w administracji rządowej: co jest regulowane (zasady i tryb przeprowadzania kontroli…), kiedy stosuje się przepisy ustawy, jaki jest ogólny cel kontroli i co dzieje się, gdy stwierdzone zostaną nieprawidłowości, pod jakim względem przeprowadza się kontrolę (legalności, gospodarności, celowości i rzetelności – nasuwa się od razu na myśl dzialalność NIK, definiuje pojęcia pracownika i kierowników jednostek: kontrolowanej i kontrolującej, określa rolę Prezesa Rady Ministrów, Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, ministrów, wojewodów, a także organy administracji zespolonej i niezespolonej, właściwość Prezesa Rady Ministrów w sprawach koordynowania kontroli, proces przekazywania informacji i dokumentó Prezesowi Rady Ministrów przez jednostki administracji rządowej, zarządzanie kontroli wspólnej, podział na tryb zwykły i uproszczony kontroli, prowadzenie kontroli zgodnie z okresowym planem kontroli oraz odwołanie do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 r. w sprawach doręczeń, obliczania terminów oraz protokołu kontroli – i ich odpowiednie stosowanie.
Ustawa stanowi o kontroli w trybach zwykłym i uproszczonym, następnie reguluje sposób prowadzenia dokumentacji w trakcie kontroli oraz co obejmuje ta dokumentacja, informacje o wynikach kontroli, zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe. Lektura obowiązkowa dla kontrolerów administracji rządowej.
USTAWA O DOSTĘPIE DO INFORMACJI PUBLICZNEJ
Jest podstawowym aktem prawnym regulującym zasady dostępu do informacji publicznej w Polsce.
Ustawa zawiera przepisy ogólne, przepisy o dostępie do informacji publicznej:
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>udostępnienie informacji publicznej(w szczególności o polityce wewnętrznej i zagranicznej, podmiotach wykonujących zadania publiczne, zasadach funkcjonowania podmiotów wykonujących zadania publiczne, danych publicznych, majątku publicznym),
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>sposób udostępniania informacji publicznych(ogłaszanie informacji publicznych w Biuletynie Informacji Publicznej, udostępnianie na wniosek, w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych, możliwość wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów praz udostępnianie materiałów dokumentujących te posiedzenia, umieszczanie informacji publicznych w centralnym repozytorium),
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>przepisy dotyczące utworzenia publikatora teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej,
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>przepisy dotyczące zasobów informacyjnych(informacje publiczne o szczególnym znaczeniu dla rozwoju innowacyjności w państwie i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, a które ze względu na sposób przechowywania i udostępniania, pozwalają na ponowne wykorzystywanie ich w sposób użyteczny i efektywny),
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>termin udostępniania informacji publicznej(udostępnienie na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, a jeżeli nie może być udostępniona w tym terminie, podmiot, który zobowiązany jest ją udostępnić powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie w jakim udostępni informację, jednak termin ten nie powinien przekraczac 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku,
ponadto przepisy dotyczące ponownego wykorzystywania informacji publicznej:
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>obowiązanie do udostępniania informacji publicznej w celu ponownego wykorzystywania na zasadach i w trybie określonych w ustawie (Prezes Rady Ministrów, jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, inne osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego).
Ustawa stanowi, że informacje publiczne są udostępniane w celu ponownego wykorzystywania co do zasady bez ograniczeń warunkami i bezpłatnie
Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli swoim zakresem obejmuje:
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>zadania i zakres działania Najwyższej Izby Kontroli(ustanawia NIK naczelnym organem kontroli państwowej, podlegającym Sejmowi i działającym na zasadach kolegialnościm, zawiera definicje legalne samorządu terytorialnego, właściwej jednostki kontrolnej oraz kierownika jednostki kontrolowanej, stanowi, że NIK podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy),
- http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>organizaję Najwyższej Izby Kontroli(kieruje nią Prezes Najwyższej Izby Kontroli i odpowiada on przed Sejmem za jej działalność, Prezes powoływany jest na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów, kadencja Prezesa NIK trwa 6 lat, ustawa określa również zasady odwoływania Prezesa NIK).
USTAWA O OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH
Ustawa obejmuje przepisy dotyczące danych osobowych, sposobu administrowania nimi i ich udostępniania.
KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 1960 r., Nr 30, poz. 168 z późn. zm., tekst jednolity: Dz.U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).
USTAWA – PRAWO O POSTĘPOWANIU PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r., Nr 153, poz. 1270 z późn. zm., tekst jednolity: Dz.U. z 2012 r., poz. 270).
Akty prawne dostępne są na stronach Internetowego Systemu Informacji Prawnej Sejmu RP http://isap.sejm.gov.pl/ .