Program współpracy samorządu gminy z organizacjami społecznymi formą budowania społeczeństwa obywatelskiego

Program współpracy samorządu gminy z organizacjami społecznymi formą budowania społeczeństwa obywatelskiego

Wprowadzenie:

Subsydiarność – zasada, według której każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa. Zasada subsydiarności, zwana też zasadą pomocniczości, jest ważnym elementem katolickiej nauki społecznej, a sama idea sięga swymi korzeniami czasów starożytnych.
Termin subsydiarność wywodzi się z łacińskiego słowa subsydium, oznaczającego pomoc, wsparcie, siły rezerwowe. Zasada subsydiarności mówi, że władza powinna mieć znaczenie pomocnicze, wspierające w stosunku do działań jednostek, które ją ustanowiły. Tam, gdzie nie jest to konieczne, państwo powinno pozwolić działać społeczeństwu obywatelskiemu, rodzinom, wolnemu rynkowi. W sytuacji wymagającej interwencji, winno natomiast rozwiązywać problem na szczeblu możliwie najbliższym obywatelom, a więc raczej w gminach niż w regionach i raczej w regionach niż w centrum.
Zasadę pomocniczości streszczają zdania: „tyle władzy, na ile to konieczne, tyle wolności, na ile to możliwe” oraz „tyle państwa, na ile to konieczne, tyle społeczeństwa, na ile to możliwe„.

Subsydiarność jest jedną z podstawowych zasad ustrojowych Unii Europejskiej. Oznacza to, że na szczeblu wspólnotowym powinny być podejmowane tylko te działania, których przeniesienie na wyższy szczebel oznacza większą skuteczność i efektywność niż w przypadku, gdyby prowadzenie stosownych akcji pozostawić w wyłącznej kompetencji rządów poszczególnych państw członkowskich. Subsydiarność – w kontekście Unii Europejskiej – odnosi się więc z jednej strony do podziału zadań między organami Wspólnot Europejskich a administracjami rządowymi, a z drugiej – dotyczy zakresu prawodawstwa wspólnotowego, zarówno w aspekcie tematyki, jak i charakteru regulacji.

(na podstawie Wikipedi)

Miejsce:

Gmina Słupia (Konecka) należała do najmniejszych ale również i najsłabiej zaktywizowanych gmin objętych Programem Integracji Społecznej w woj. świętokrzyskim. Nieco powyżej 3.500 mieszkańców, leżące na granicy województwa świętokrzyskiego i łódzkiego, peryferyjnie położone, z 29 malutkimi sołectwami i zaledwie jedną organizacją społeczną i kilkoma strażami pożarnymi. Gmina borykająca się problemami społecznymi, z migracją mieszkańców (w poszukiwaniu pracy) nie dysponowała większym kapitałem ludzkim i społecznym.

Był sobie pomysł…

W 2010 r., gdy w ramach Programu Integracji Społecznej zaistniała możliwość uzyskania dodatkowych środków na usługi kontynuacyjne gminny zespół realizacyjny, na spotkaniu warsztatowym z pośród trzech pomysłów skazał na potrzebę wypracowania i wdrożenia Gminnego programu współpracy z organizacjami społecznymi. Dlaczego, zamiast dofinansować zainicjowane działania Gmina postanowiła przeznaczyć środki na Program. Na to pytanie, gminny koordynator Programu, Pani Renta Cuper odpowiedziała: „Dzięki Programowi udało się zainicjować wiele nowych działań i projektów. Co więcej w kilku miejscowościach powstały bądź to formalnie zarejestrowane bądź nieformalnie działające grupy mieszkańców (koła gospodyń, prywatni usługodawcy, liderzy, etc). Stwierdziliśmy, ze nie tylko ważne są bieżące działania ale kluczem to utrwalania aktywności jest zapewnienie warunków dla funkcjonowania aktywności mieszkańców w przyszłości. Gmina powinna przekazywać odpowiedzialność właśnie aktywnym środowiskom, w ślad za tym powinno być też wsparcie finansowe. Stąd też narodził się pomysł opracowania programu współpracy, który miałby obowiązywać już w kolejnym 2011 r., po zakończeniu finansowania z Programu Integracji Społecznej”.

Gdy pomysł przechodzi w rzeczywistość

Zanim przystąpiono do opracowania Programu, wcześniej liderzy z gminy Słupia mieli możliwość zapoznania się z funkcjonującymi już programami współpracy w innych gminach. Na szkoleniach wyjazdowych, jak i na szkoleniach prowadzonych na terenie gminy zostały zaprezentowane doświadczenia i efekty programu współpracy samorządu Nowej Dęby (Podkarpacie) z o organizacjami społecznymi. W praktyce, jak funkcjonuje program, jakie ma znaczenie dla wsparcia aktywności jak i rozwiązywania lokalnych problemów przedstawione zostały również efekty programu partnerskiego „Działaj Lokalnie wdrażanego przez LOG Zaleszany (www.smk.zaleszany.eu) oraz programu dla młodzieży „Młodzi Gniewni dla nas pewni” (www.mlodzigniewni.eu). Samo opracowanie programu, metodami warsztatowymi i partycypacyjnymi powierzono pracownikowi urzędu gminy Nowa Dęba, który od kilku lat odpowiada za funkcjonowanie programu w swoim samorządzie. To chyba dało najlepszy efekt, bowiem nikt tak nie przekona urzędnika do zmiany jak sam urzędnik. Warsztaty, w których uczestniczyli zarówno urzędnicy gminni, radni jak i liderzy organizacji społecznych były poprowadzone we wrześniu 2010 r. Nie skorzystano z tak popularnego w dobie Internetu sposobu jakim jest „adopcja” innego programu współpracy. Postanowiono samodzielnie „wydyskutować” kształt i zakres współpracy, bowiem od samego dokumentu ważniejsze sa czasem spotkania, dyskusje, możliwość poznania argumentacji innych zainteresowanych, czasem od razu można wynegocjować kompromis czy zachęcić innych do „dzielenia się władzą”, zgodnie z tym co jest podstawą społeczeństwa obywatelskiego: „tyle państwa, na ile to konieczne, tyle społeczeństwa, na ile to możliwe„. Zasada ta dotyczy również i gminy i czym więcej samorząd gminny jest gotowy zlecić z zadań publicznych swoim lokalnym organizacjom tyle więcej społeczeństwa obywatelskiego jest również i naszych małych gminach.

Rezultaty, opinie, plany…

Efektem pracy warsztatowej był przygotowany Program, który zakłada w swoich celach:

,,budowanie partnerstwa pomiędzy gminą, a podmiotami, służącego rozpoznawaniu i zaspokajaniu potrzeb mieszkańców oraz wzmacnianiu roli aktywności obywatelskiej w rozwiązywaniu problemów lokalnych”.

Program „na starcie” zakłada pozytywne relacje „gmina – organizacje społeczne”, które mają skutkować świadomym uczestnictwem mieszkańców w bieżącym zarządzaniu swoimi wspólnotami.

Ustalono główne kierunki Programu jakimi na rok 2011 stały się:

I. Ochrona i promocja zdrowia (realizacja programów profilaktycznych), w tym:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>organizacja wypoczynku dla dzieci i młodzieży z rodzin wymagających pomocy (ferie zimowe i wakacje);
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>promocja zdrowego stylu życia; w tym organizacja ogólnodostępnych kampanii edukacyjnych;
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>zagospodarowanie czasu wolnego dzieciom i młodzieży na terenie miejsca zamieszkania, poprzez rozwijanie zainteresowań i talentów, poprawę sprawności fizycznej,

II. Kultura, sztuka, ochrony dóbr kultury i tradycji, w tym:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>realizacja programów w zakresie edukacji kulturalnej, organizacja wydarzeń kulturalnych
    i edukacyjnych, w szczególności koncertów, występów artystycznych, spektakli, konkursów, wystaw, dyskusji, prelekcji, plenerów, happeningów itp. przedsięwzięć artystycznych;

III. Promocja wolontariatu, w tym:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>wzmacnianie i promocja działalności organizacji pozarządowych, promocja idei wolontariatu, w tym działania w zakresie promocji Gminy Słupia;
  1. promocja inicjatyw młodzieżowych;

IV. Pomoc społeczna, w tym:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>pomoc rzeczowa i żywnościowa dla rodzin i osób ubogich lub znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej;

V. Upowszechnianie kultury fizycznej i sportu, w tym:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>organizacja imprez mających na celu upowszechnianie aktywności sportowej wśród mieszkańców gminy;

Przyjęto, poza wsparciem finansowym również inne obszary współpracy samorząd – organizacje, m.in. w zakresie współpracy informacyjnej, organizacyjnej (np. tworzenie zespołów współpracy), szkoleniowej, udostępnianie lokali w jednostkach organizacyjnych na spotkania organizacji lub organizację imprez w uzgodnieniu z kierownikiem jednostki, promocja działań na stronie internetowej gminy, oraz w innych gminnych publikacjach.

Powołano Zespół Współpracy składający się z przedstawicieli organizacji społecznych, Rady Gminy i Wójta, który czuwa nad przebiegiem opracowywania i wdrażania Programu współpracy. Przyjęto harmonogram prac to jest:

  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>zwołanie posiedzenia Zespołu Współpracy – do 30 sierpnia
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>zebranie propozycji zadań oraz wniosków dotyczących programu – do 15 września;
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>opracowanie projektu rocznego programu współpracy – do 25 września;
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>przeprowadzenie procedury konsultacji programu zgodnie – do 15 października
  • http://prawodlaobywateli.fundacjasmk.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png) 0px 0px no-repeat;”>http://prawodlaobywateli.pl/templates/joomspirit_18/images/list_circle.png); list-style-type: none; list-style-position: initial; list-style-image: initial; background-position: 0px 0px; background-repeat: no-repeat no-repeat; „>przedłożenie projektu programu Radzie – do 15 listopada.

Zagwarantowano w budżecie Gminy na 2011 r. 5000 PLN. I choć środki te są niewielkie, uruchamiają mechanizm zlecania zadań publicznych organizacjom społeczny. Warto przyjrzeć się na ile uruchomione zadania, nie tyle umożliwiają mieszkańcom na bezpośrednie włączanie się w rozwiązywanie lokalnych problemów, ale przede wszystkim będą skuteczniejsze w rozwiązywaniu tychże problemów samodzielnie przez mieszkańców i ich organizacje przedstawicielskie porównaniu do zadań realizowanych przez urząd. Należy pamiętać, iż program współpracy jest narzędziem zastępowania instytucji gminnych, w tych miejscach, w których sobie nie radzi lub gdy bezpośrednia realizacja zadania publicznego przez urząd gminy jest zbyt droga. Bo czy urzędnik gminny jest wstanie lepiej poprowadzić spotkanie klubu seniora czy koła kobiet od samych zainteresowanych?

Warto….

Warto zrobić katalog spraw i zagadnień gminnych, które już dzisiaj, w świecie mądrych ludzi i aktywnych obywateli można powierzyć do samodzielnej realizacji. Nie tak dawno, raptem 20 lat temu wydawało się, że szkoła, szpital, droga, lotnisko, to zadania „zarezerwowane” dla Państwa. Dzisiaj, w większości są to zadania realizowane przez samorządy (gminne, powiatowe, wojewódzkie). Na ten czas to już i tak za mało. Prowadzenie szkół, przedszkoli, świetlic, utrzymanie lokalnych, wiejskich stref aktywności, organizacja zajęć dla dzieci i młodzieży, dbałość o kultywowanie tradycji, promocja miejsca którym się żyje, wspieranie aspiracji i zainteresowań, dbanie o innych (sąsiadów, starszych, samotnych, niepełnosprawnych, chorych) można śmiało powierzyć zorganizowanym grupom obywateli. Urząd gminy i instytucje publiczne nie są wstanie sprostać wszystkim potrzebom, nawet najbardziej bogaty samorząd nie stać na zatrudnianie kolejnych urzędników. Mądre wspieranie aktywności, umożliwianie ludziom zaspakajanie wspólnych potrzeb to właśnie społeczeństwo obywatelskie. Gmina samorządowa ma wiele narzędzi. Program współpracy jest jednym z nich. Są jeszcze budżety sołeckie, jest możliwość finansowania „inicjatywy lokalnej”, istnieje formalna możliwość tworzenia wspólnych zespołów czy wspólne działania w ramach partnerstwa publiczno – społecznego.

To są te okazje, które wykorzystane budują lokalną aktywność i społeczeństwo obywatelskie.

Podziel się informacją za pomocą: