Jakich formalności ma dopełnić rolnik podejmujący dodatkową działalność gospodarczą powiązaną z prowadzeniem gospodarstwa agroturystycznego
ZGŁOSZONY PROBLEM:
Członek Stowarzyszenia, rolnik (gospodarstwo powyżej 1 ha) prowadzi działalność agroturystyczną. Zgodnie z przyjętą pragmatyka, obiekt zgłoszony do UG, dochód zwolniony z opodatkowania (gospodarstwo prowadzone przez rolnika). Gospodarstwo się rozwija, właściciel zakupił konie i świadczy następujące usługi:
- Wynajem koni do przejażdżek w ramach „standardu” gospodarstwa, dla gości opłacających pobyt za nocleg;
- Wynajem koni do przejażdżek dla innych turystów nie zamieszkujących w gospodarstwie agroturystycznym;
- Przewóz bryczka nowożeńców;
- Przewóz bryczką, wozem – wedle uznania innych osób.
Czy w takiej sytuacji rolnik musi:
- zarejestrować działalność gospodarczą i zarejestrować się w ZUS-ie
- czy może zarejestrować działalność tylko w KRUS –ie;
- czy w ogóle musi rejestrować działalność gospodarczą jako dodatkową do działalności wiodącej (prowadzenie gospodarstwa rolnego).
OPINIA PRAWNIKA
1. Rejestracja, ubezpieczenie społeczne, zdrowotne.
Zgodnie z art 3. Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(j.t. Dz.U. Nr 220 z 2010 r. z późn. zm.) przepisów ustawy nie stosuje się m.in. do działalności polegającej na wynajmowaniu przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Oznacza to, że w prowadzona przez rolnika działalność gospodarcza w zakresie, w jakim dotyczy turystów – gości gospodarstwa agroturystycznego, nie stanowi w rozumieniu ustawy pozarolniczej działalności gospodarczej i nie podlega rejestracji w ewidencji tejże działalności. W tym zakresie również rolnik ją wykonujący nie jest przedsiębiorcą. W konsekwencji rozpoczęcie, prowadzenie lub zakończenie takiej działalności nie podlega także zgłoszeniu do organu podatkowego na drukach NIP-1, które przeznaczone są dla osób fizycznych prowadzących samodzielnie działalność gospodarczą.
Konsekwencją powyższego jest również i to, że prowadzenie tej działalności nie rodzi po stronie rolnika żadnych obowiązków wynikających z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w szczególności w zakresie ubezpieczenia społecznego czy zdrowotnego z tyt. prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.
Inaczej przedstawia się sytuacja rolnika co do świadczonych usług na rzecz turystów, którzy nie korzystają z noclegów w gospodarstwie agroturystycznym, usługi te bowiem nie mieszczą się w zakresie „innych usług związanych z pobytem turystów”, o których mowa w przywołanym wyżej przepisie ustawy.. Ta część działalności stanowi więc pozarolniczą działalność gospodarczą i podlega rejestracji w stosownym rejestrze (CEIDG), o ile oczywiście spełnia warunki określone w art. 2 w/w ustawy, wg którego „działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.”
Przedsiębiorca zobowiązany jest wówczas również dokonać zgłoszenia w właściwym urzędzie skarbowym (w/w druk NIP-1) oraz opłacać składki z tytułu podlegania ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu – zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych (w ZUS-ie). W przypadku jednakże jednoczesnego podlegania ubezpieczeniu społecznemu w KRUS-ie i w ZUS-ie przepisy dopuszczają możliwość wyboru ubezpieczenia społecznego rolników w przypadku zrealizowania ściśle określonych warunków. Zgodnie z przepisem art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, rolnik lub domownik który rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczyna współpracę przy prowadzeniu tej działalności, może nadal podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, jeśli:
1) podlegał temu ubezpieczeniu w pełnym zakresie z mocy ustawy nieprzerwanie przez co najmniej 3 lata i nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników;
2) złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu tej działalności. Niezachowanie terminu na złożenie oświadczenia jest równoznaczne z ustaniem ubezpieczenia od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności. Oświadczenie to można złożyć na wniosku o wpis do centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej CEIDG -1. Złożenie wniosku w tej formie do organu ewidencyjnego traktowane jest jak dotrzymanie terminu złożenia oświadczenia w KRUS;
3) nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym;
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
5) kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (jeżeli działalność ta była prowadzona) nie przekracza określonej kwoty granicznej. Roczna kwota graniczna, podlega corocznej waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem i jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”; w drodze obwieszczenia Ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.
Zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego lub oświadczenie o kwocie należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy rolnik lub domownik prowadzący w poprzednim roku podatkowym pozarolniczą działalność gospodarczą obowiązany jest złożyć w KRUS wraz z oświadczeniem, o którym jest mowa w pkt 2.
Kwota podatku od prowadzonej działalności pozarolniczej ma także wpływ na możliwość pozostania przez rolnika lub domownika w ubezpieczeniu społecznym rolników w kolejnych latach. Do dnia 31 maja każdego roku, po rozliczeniu roku podatkowego, rolnik lub domownik podlegający ubezpieczeniu rolniczemu, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracujący przy jej prowadzeniu, ma obowiązek złożyć w KRUS zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego albo oświadczenie, że kwota należnego podatku dochodowego od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła rocznej kwoty granicznej.
Jeśli kwota tego podatku przekroczy „roczną kwotę graniczną”, a także jeżeli nie zostanie zachowany powyższy termin złożenia zaświadczenia albo oświadczenia, ubezpieczenie rolnika lub domownika ustanie z dniem, do którego rolnik lub domownik zobowiązany był złożyć zaświadczenie/oświadczenie/ w jednostce Kasy, chyba że ten rolnik lub domownik zaprzestał prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w sposób trwały lub okresowy przed upływem tego terminu. Osoba ubezpieczona winna w ciągu 14 dni zgłosić organowi ewidencyjnemu fakt zaprzestania wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.
Rolnik lub domownik prowadzący dodatkowo pozarolniczą działalność gospodarczą będzie zobowiązany do opłacania miesięcznej składki podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników w podwójnym wymiarze. Natomiast na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie składka za te osoby opłacana jest w pojedynczej wysokości, tak samo jak za pozostałych ubezpieczonych, którzy pozarolniczej działalności gospodarczej nie prowadzą.
2. Opodatkowanie
Co do zasady działalność rolnicza nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, gdyż rolnicy z reguły opłacają podatek rolny, uregulowany ustawą z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz.U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jej przepisów nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.
Działalność agroturystyczna podejmowana przez rolników nie może być kwalifikowana do działalności rolniczej, co skutkuje obowiązkiem uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Dochody te mogą być opodatkowane albo na zasadach ogólnych, albo przewidzianą w tej ustawie 19-proc. liniową stawką podatku (art. 30c ust. 2 ustawy) bądź też w formie zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych lub karty podatkowej.
Zgodnie z art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowanie podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych, czyli w sposób przewidziany w art. 27, dotyczy dochodów osób fizycznych z tytułu działalności gospodarczej. Odstępstwo od wspomnianej reguły może mieć miejsce wówczas, gdy podatnik złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowaniu którejś z pozostałych form opodatkowania. Powołane unormowanie oznacza, że również rolnicy świadczący usługi agroturystyczne – o ile nie wybiorą zryczałtowanych form opodatkowania bądź podatku liniowego – podlegać będą opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
W tym miejscu należy podkreślić, że nie zawsze fakt odpłatnego przyjmowania turystów powodować będzie u rolnika konieczność płacenia podatku dochodowego. Jeżeli bowiem rolnik prowadzący gospodarstwo agroturystyczne wynajmuje maksymalnie do pięciu pokoi gościnnych, to jego dochody z tego tytułu są objęte zwolnieniem od podatku dochodowego. Wynika to z art. 21 ust. 1 pkt 43 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w myśl którego wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5.
Możliwość zastosowania omawianego zwolnienia wymaga od podatnika łącznego spełnienia wszystkich warunków określonych w wyżej wymienionym przepisie, a mianowicie:
1) uzyskane dochody powinny pochodzić wyłącznie od osób przebywających na wypoczynku;
2) przedmiotem usług może być tylko najem pokoi gościnnych w budynku mieszkalnym (a nie np. gospodarczym) na terenach wiejskich oraz wyżywienie przebywających w nich na wypoczynku osób.
Omawiane zwolnienie dotyczy jedynie świadczenia dwóch wymienionych rodzajów usług. Nie przysługuje ono zatem w odniesieniu do dochodów uzyskiwanych ze świadczenia usług o innym charakterze, np. w zakresie organizowania imprez turystycznych, urządzania ognisk, kuligów, czy też – jak w przedmiotowej sprawie – wynajmu koni, przejażdżek konnych, przewozów bryczką.
W sytuacji więc rolnika, który prowadzi zarówno działalność stricte agroturystyczną jak i tzw. usługi towarzyszące należy przyjąć, że jeśli wynajmowanych jest nie więcej niż 5 pokoi, a wyżywienie oferowane jest wyłącznie osobom korzystającym z noclegów w tych pokojach, dochody uzyskane z tego tytułu podlegać będą zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast dochód osiągnięty z wynajmu koni do przejażdżek dla tych osób, a także innych turystów, tj. nie przebywających w gospodarstwie agroturystycznym, przewóz bryczką nowożeńców i innych osób, zwolnieniem podatkowym nie jest objęty, a więc wymaga rejestracji w US na formularzy NIP-1 i w zależności od wybranej formy opodatkowania, rozliczania należnego podatku dochodowego.
Opracowano w ramach Projektu „Akademia Demokracji Lokalnej” realizowanego w ramach Programu „Prawo w służbie obywatela” Fundacji Fundusz Lokalny SMK. Projekt dofinansowany ze środków Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.
Zamieszczane na portalu informacje o udzielonych poradach prawnych są wynikiem analiz indywidualnych stanów faktycznych podmiotów występujących z pytaniami prawnymi do doradców prawnych. Informacje zamieszczone na stronie projektu mają walor jedynie informacyjny. Mogą być zastosowane w indywidualnych sytuacjach prawnych, jednak Fundacja Fundusz Lokalny SMK, właściciel serwisu, nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody i negatywne następstwa podjętych działań. Wszelkie działania prawne analogiczne do opisywanych w opiniach prawnych należy konsultować z prawnikiem.