UDOSTĘPNIANIE INFORMACJI PUBLICZNEJ

Poniżej zamieszczamy opinię na temat udostępniania informacji publicznej przez Ośrodki Działaj Lokalnie. Podobne zasady można przyjąć w sytuacji realizacji zadania publicznego, np. finansowanego ze środków samorządu gminnego przez inne organizacje pozarządowe.

Udostępnianie informacji publicznej – wskazówki dla Ośrodków Działaj Lokalnie

Mieszkaniec miejscowości objętej zasięgiem DL złożył wniosek do ODL z prośbą o udostępnienie wszystkich wniosków, jakie napłynęły do tegorocznego konkursu wraz z kartami oceny członków komisji. Dany ODL otrzymuje środki od samorządów na wsparcie konkursu DL. W związku z tym zwróciliśmy się do prawnika, z prośbą o wyjaśnienie zapisów ustawy o dostępie do informacji publicznej, w kontekście wykorzystywania przez ODL dotacji z samorządu.

Poniższa broszura została sporządzona na podstawie opinii Pana Szymona Osowskiego ze Stowarzyszenia Lokalnych Liderów Grup Obywatelskich.

Organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje) nie są podmiotami zobowiązanymi do udostępniania informacji publicznej w każdej sytuacji. Jednakże w przypadku zaistnienia przesłanek wynikających z art. 61 ust. 1 Konstytucji:

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

oraz art. 4 ust. 1 pkt. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej

1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności:

(…)                 5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów.

może nastąpić sytuacja w jakiej określone organizacje pozarządowe będą zobowiązane do udostępniania informacji publicznej i prowadzenia Biuletynu Informacji Publicznej[1].

Pan Szymon poleca artykuł znajdujący się pod poniższym linkiem oraz wskazaną w nim ekspertyzę mecenasa Stefanowicza

(http://informacjapubliczna.org.pl/6,27,nadgorliwosc_tracaca_biurokracja.html)

W ekspertyzie tej mecenas Stefanowicz przywołuje również orzecznictwo sądów administracyjnych odnośnie organizacji pozarządowych.

W zasadzie aktualnie nie budzi wątpliwości, iż organizacje pozarządowe, które otrzymują dotację ze środków publicznych są w tym zakresie zobowiązane do udostępniania informacji publicznej (identyczny obowiązek dotyczy organizacji posiadających status OPP).  Pytania, które pojawiają się w kontekście „Działaj Lokalnie” to:

W jakim zakresie prawo do informacji publicznej będzie dotyczyć działania ODL, jeżeli tylko część środków do tego działania pochodzi ze środków publicznych (np. ze środków samorządowych finansowane jest 40% całości zadania pt. konkurs grantowy)?

W sytuacjach, budzących wątpliwości, co do zakresu obowiązywania jawności informacji powinno się rozstrzygać te sytuacje na rzecz jawności. Podejście wskazujące, że tylko część środków przeznaczonych na realizację programu pochodzi ze środków publicznych, prowadziłoby do zniweczenia prawa do informacji. Ustawodawca w tym zakresie (inaczej niż w spółkach) nie przewidział udziału procentowego środków publicznych. Oznacza to, że niezależnie od wysokości dotacji gminy i jej procentowego udziału w budżecie całego programu obowiązek jawności informacji dotyczy całego programu. Również nie ma znaczenia sytuacja, w której środki dotyczyły jednej gminy, a program realizowany jest na terenie kilku gmin. [2]

Czy ODL powinny ujawniać wnioski, które nie zostały zakwalifikowane do dofinansowania?

Tu znowu Pan Szymon radzi przyjąć wykładnię rozszerzającą – skoro były to dokumenty, które były związane ze sferą publiczną (dotacje z samorządu), to w zasadzie ich udostępnienie osobie, która chce sprawdzić ten proces, powinno nastąpić. Jednakże tu spotkać się również z przeciwną argumentacją. Skoro projekty nie zostały zakwalifikowane do konkursu to nie będą udostępnione jako nie stanowiące informacji publicznej. Trudno tę sytuację wyważyć, ale Pan Szymon zaleca udostępnianie. Zostawiamy to Państwu do rozważenia.

Czy ODL może odmówić udostępniania do wiadomości publicznej tych wniosków, które nie zostały w konkursie zakwalifikowane do udziału w programie ze względu na dane osobowe i teleadresowe zawarte we wniosku?

Tak, ze względu na art. 5 ust. 2 ustawy o dostępnie do informacji publicznej:

Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy.

W takim wypadku (odmowa udostępniania informacji) ma zastosowanie art. 17 ustawy o dostępie do informacji publicznej, mówiący o tym, że:

Do rozstrzygnięć podmiotów obowiązanych do udostępnienia informacji, niebędących organami władzy publicznej, o odmowie udostępnienia informacji oraz o umorzeniu postępowania o udostępnienie informacji przepisy art. 16 stosuje się odpowiednio.

Art. 16 mówi, że taką odmowę należy wydać w drodze decyzji, ponadto:

Uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra, o których mowa w art. 5 ust. 2, wydano decyzję o odmowie udostępnienia informacji.

Również zwrócić należy uwagę na art. 1 pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego:

Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2

4) w sprawach wydawania zaświadczeń.

Czy udostępnianie oznacza np. możliwość zrobienia kopii dokumentów, czy tylko wgląd w dokumenty?

Udostępnienie oznacza, iż na gruncie art. 14 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej:

Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku.

wykonanie wniosku odbywa się zgodnie z formą i sposobem wskazanym we wniosku. Jak ma być udostępnione (czy to ksero, czy też skan, czy do obejrzenia) określa osoba wnioskująca i jest to zobowiązujące. Jeśli sposób udostępnienia pociąga za sobą dodatkowe koszty (np. papier do xero), można pobrać od wnioskodawcy opłatę wysokości odpowiadającej tym kosztom. Ponadto warto zwrócić uwagę na  art. 14 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej:

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacjiumarza się.

Czy ODL powinny udostępniać karty głosowania (kart oceny) wniosków? Co w sytuacji, kiedy skład komisji jest tajny?

Należy zastanowić się nad ewentualnym udostępnieniem kart ocen, z wyłączeniem jawności w zakresie osób oceniających. Jednakże musi być do tego wyraźna podstawa, aby wydać decyzję odmowną w tym zakresie. Taką podstawą mogłoby być prawo do prywatności tych osób.

Jeśli ODL będą publikować te wnioski, które zostały zakwalifikowane, ale jedynie w formie opisów skróconych wniosków, a nie całych dokumentów (np. na stronie internetowej) to czy taki poziom „udostępniania” wystarczy?

W zależności od tego, jak formułowane są wnioski o udostępnienie. Mogą one dotyczyć udostępniania dokumentu (wniosku) lub informacji (np. opisów projektów). W pierwszej sytuacji nie ma znaczenia, czy opisy projektów są publikowane na stronie internetowej. Jednakże w drugim wypadku (żądanie dostępu do informacji), udostępnianie opisów byłoby wystarczające. W związku z tym, sugerujemy udostępnianie takich opisów na swoich stronach i/lub w widocznym miejscu w biurze. Jeśli więcej informacji sami pokażemy, tym mniej wniosków o udostępnianie możemy się spodziewać.

Czy finalni grantobiorcy też muszą udostępniać publicznie swoje dokumenty finansowe? Zakładając, że oni nie otrzymują bezpośrednio środków publicznych, otrzymują je jedynie za pośrednictwem ODL (tzn. samorząd przekazuje ODL dotację na konkurs grantowy)

Zdaniem Pana Szymona obowiązek udostępniania publicznej informacji poziom niżej (czyli do finalnych grantobiorców) już nie schodzi. O ile taki podmiot nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji publicznej (np. utrzymuje całą swoją działalności z 1%).

—————————————————————————————————————–

W związku z powyższym zachęcamy Państwa do choćby krótkiego opisywania na swoich stronach internetowych projektów, które otrzymują grant. Być może pozwoli nam to uniknąć sytuacji, w których będziemy zmuszeni do udostępniania wszystkich wniosków. Niestety w sytuacji konieczności udostępniania informacji publicznej nie mają znaczenia prawa autorskie do treści wniosków, które posiadają wnioskodawcy je składający. Czyli wnioskujący o dokumenty złożone do konkursu ma prawo otrzymać kopie wniosków i tu nie można zasłaniać się prawami autorskimi do własności intelektualnej, jaką są wnioski aplikacyjne. Dopiero w chwili złożenia identycznego wniosku w tym samym bądź innym konkursie  autor projektu, który czuje się poszkodowany (czyli ten, którego wniosek, bez jego wiedzy, został wykorzystany w innym konkursie) może dochodzić swoich praw na drodze cywilnej z osobą, która ów wniosek wykorzystała, ale nie z ODL (którego ustawa zmusza do udostępniania informacji publicznej (w sytuacji dysponowania pieniędzmi publicznymi).

Przygotowała

Krystyna Stodółkiewicz

[1] Wszystkie podmioty wykonujące zadania publiczne, korzystające ze środków publicznych powinny publikować informacje publiczne w BIP. Więcej na: http://www.t-p.pl/?n_id=528 oraz http://bip.icenter.pl/9911/9911/art129.html

[2] Wypowiedzi Pana Szymona powstały bez wglądu do dokumentów związanych z przekazywaniem przez gminy środków publicznych i dotyczą tylko i wyłącznie organizacji, które takie środki posiadają.

Podziel się informacją za pomocą: